عکاسی سینما- تئاتر
عکاسی سینما- تئاتر
رشد هنر و تئاتر در دهه‌های گذشته بمراتب چشم گیرتر و موفق‌تر از عکاسی این رشته بوده است. حتی بعد از باز شدن دانشکده‌های عکاسی متاسفانه درسی یا واحدی بنام عکاسی سینما تئاتر وجود ندارد. بعضی از علاقمندان یا شاغلان رشته مطبوعات و ژورنالیسم همراه عکاسی معمولی در مطبوعات یا حتی پرتره بصورت تجربی عکاسی از فیلم یا اجرای تئاتر را نیز انجام دادند به همین دلیل است که از اجراهای به یاد ماندنی تئاترهای سعدی، فرهنگ، بیست و پنج شهریور و مولوی یادگاری تصویری که بتوان آن را عکاسی تئاتر نامید وجود ندارد. در مورد سینما هم نمونه‌هائی که از سینمای قدیمی ایران داریم بیشتر خبری و مطبوعاتی است، در صورتی که هنر سینمای ایران از دیدگاه کارگردانی، بازیگری و سناریو نویسی در جهان مقام والائی را کسب کرده‌است. هنوز برخورد با عکاسان حرفه‌ای سینما و تئاتر در هنگام کار و سر صحنه متاسفانه نا‌امیدانه و غیر حرفه‌ای است و عکاسان این رشته باید کاملاً تابع و فرمانبر دست‌اندرکاران گروه سینما و تئاتر باشند.
برای فراگیری و تسلط در این عکاسی که قدری هم مشکل است باید چند چیز را دقت کرد و یاد گرفت: آشنائی با عکاسی پرتره، آشنائی با عکاسی معماری، آشنائی با عکاسی خبری و اجتماعی؛ در رشته سینما و تئاتر به همه‌ی آنها احتیاج پیدا خواهیم کرد. در ضمن علاقه‌ی به هنر سینما و تئاتر کاملاً ضروری است و فقط تسلط به تکنیک و وسائل عکاسی و نور برای رسیدن به عکس هنری در سینما و تئاتر کافی نیست. شروع کار حرفه‌ای این عکاسی بترتیب زیر است:
مانند یک تماشاگر علاقمند، در تمرینات نهائی یا حتی اجرا، کار تئاتر را تماشا کرده و صحنه‌های مورد تشخیص و علاقه خود را با ذکر جمله‌ای که بازیگر اصلی بر زبان جاری می‌کند یادداشت می‌کنید و بسرعت آنچه را که در صحنه انتخابی خود از قبیل محل نامناسب سایر بازیگران، محل بازیگر اصلی در رابطه با جابجائی دکور و اشیاء صحنه و نور سرتاسر دکور، همه و همه را با یک لغت و اشاره در جلوی جمله‌ی بازیگر یادداشت می‌کنید و این کار را تا پایان پرده‌ها انجام دهید. در خاتمه مجموعه‌ی کتبی از صحنه‌های مورد نظر خود همراه معایب و ضرورت تغییرات صحنه را در اختیار دارید. در وقت عکاسی همراه این یادداشت کار خود را شروع کنید با تکرار جمله‌ی بازیگر اصلی همه فوراً در محل و ژست خود قرار خواهند گرفت و شما اشکالات و معایب صحنه را از نظر عکاسی سریع به زبان آورده و صحنه را آن طور که بدون نقص می‌پسندید درست می‌کنید. این کار مخصوصاً جابجائی ایستادن و یا تغییر زمان ژست دیگران یا حتی جابجائی دکور برای آنان در اوایل کار غیر معمولی و ناخوشایند است که با دیدن عکس‌های شما با تغییرات و دست کاری که معایب در یک عکس ثابت را بر طرف کرده‌اید به کار و هنر شما اعتماد پیدا خواهند کرد. در مورد کمبود نور در قسمت‌هائی از صحنه‌ی اصلاح شده شما، متاسفانه جابجائی نور افکن‌های سقف عملی نیست و باید خودتان بفراخور احتیاج در آنچه که یادداشت کرده‌اید نور همراه خود ببرید. به این دلیل باید نوع نور موجود در سالن را بدانید و برای هم‌رنگ شدن و تغییر نکردن کنتراست نور و رنگ صحنه، چراغ با قدرت و رنگ مشابه همراه ببرید. برای مهیج‌تر شدن و کامل شدن بعضی ازصحنه‌ها قدری ژست و بازی یا حرکت و فرم سایر بازیگران را حداکثر دو سه ثانیه جلو و عقب برده‌اید که به هیچ وجه چیزی را خراب نکرده‌اید. فقط عکس خود را کامل‌تر و جذاب‌تر کرده‌اید. در ضمن عکس شما نه فقط کارگردان وبازیگر نقش اول را راضی می‌کند بلکه بازیگران رل‌های دوم، طراح صحنه و نور هم عکس شما را انتخاب خواهند کرد. با مطالعه و تمرین و تجربه باید یاد بگیرید که در سینما و تئاتر، خواسته‌های تصویری کارگردان، بازیگران، طراح دکور و لباس کاملاً متفاوت است. کلوزآپ چشم و لب بازیگر به درد طراح صحنه نمی‌خورد و لانگ‌شات پرده که باید با ذره بین عقب بازیگر گشت هم به درد بازیگر نمی‌خورد. آشنائی با سلیقه و احتیاج هر کس را در عمل یاد خواهید گرفت بشرط این که معایب و ضعف‌های تصویری را مطابق درسی که نوشتیم رفع کنید.
در عکاسی تئاتر داشتن لنز واید و تله ضعیف (حداکثر35 تا 90 میلیمتر) کافی است. در مورد حساسیت فیلم هم با توجه به نگه داشتن ژست توسط بازیگر و عکاسی با سه‌پایه، بهتر است از حساسیت بالا استفاده نکنید. هر چه حساسیت شما کمتر باشد، کنتراست و رنگ تصویر بهتر و در ضمن صورت‌ها دانه‌دانه و گرین‌دار نخواهد شد که باز با عکس‌های دیگران فرق خواهند داشت. بعضی از عکاس‌ها معتقدند باید در حین اجرا که بازیگر در ژست خود فرو رفته عکاسی کرد. در این باره با بازیگران صحبت کنید و از آنها بخواهید که ژست خود را یکی دو ثانیه نگه دارند، خواهید دید که کوچکترین تفاوتی با ژست موقع اجرا نخواهند داشت.
در عکاسی سینما همه چیز فرق خواهد کرد. با نگاه در ویزور دوربین فیلمبرداری، زاویه‌ی مورد نظر هر صحنه را می‌توانید ببینید. ممکن است به لنز‌های تله به مراتب قوی‌تر (135 تا 300 میلیمتر) احتیاج پیدا کنید. تغییر دکور عملی نیست حداکثر دخالت در صحنه جابجائی ناچیز بازیگران است بشرط آنکه حاضر شوند بخاطر شما و عکس مجدداً بازی کنند. در حال تمرین و نمونه گیری با دیافراگم باز که زمینه کاملاً محو بشود عکاسی از بازیگران عملی است که متاسفانه تنوع ندارد و احتیاج به تمام قد و همراه دکور نیز پیدا خواهید کرد. در مقایسه با فیلمبرداری، چند عکس که در آن حرکت دیده شود (سرعت آهسته) عکس‌های متفاوت و دینامیکی خواهد شد. به علت بسته بودن فضای دکور، زاویه‌ی کار شما بیشتر همان زاویه دوربین فیلمبردار خواهد بود. به همین دلیل داشتن وسیله‌ای که در صحنه‌های ثابت از بالای دوربین صحنه را عکاسی کنید ضروری است. دوربین‌های زوم‌دار و موتوردار کار عکاسی سینما را خیلی راحت خواهد کرد، بشرط آنکه اگر صدا سر صحنه باشد، صدای موتور دوربین شنیده نشود.
عکاسی پشت صحنه مخلوطی از عکاسی سینما و رپرتاژ خبری است. تداخل مردم تماشاگر و صحنه‌های خارج از دکور با دوربین و بازیگرهای صحنه از عکس‌های خبری جذاب است. حوادث غیر مترقبه لازمه‌ی سرعت عمل و آمادگی شما در کنار بازیگران و صحنه است. در مورد تهیه و تکثیر و توزیع عکس‌های سینمائی تابع قوانین کپی‌رایت هستید. شدیداً دقت کنید مشکل آفرین نشود.
نوشته: مسعود معصومی
